1979 年 2 月，在叙利亚东北部哈赛克省的一次施工过程中，人们偶然发现了一尊真人大小的石像。石像呈现了一位站立的男性，双手以祈祷的姿势合握于胸前，身着亚述风格的服装，在包裹着下身的裙摆上刻满了用两种语言写成的铭文：正面为以楔形文字书写的阿卡德语文本，背面为以早期亚拉姆字母书写的亚拉姆语文本。两种语言的文本在结构和内容上都基本一致，但在细节上呈现出了一些有趣的差异。根据铭文内容人们知道，石像刻画的是示坎城（今法赫里亚丘，即石像的出土地点）及周围数个城市（歌散城，今哈拉夫丘；扎兰城，可能在哈拉夫丘以西不远）的统治者哈德·叶斯义，他将他的这尊塑像作为贡品奉献于示坎城的阿达德神庙之中。除了这尊石像上的铭文之外，这位统治者和他的家族在历史上没有留下其他任何记载。

• 文献索引：KAI 309（亚拉姆语铭文）
• 出土于示坎（Sekan），今叙利亚哈赛克省法赫里亚丘（تل الفخيرية / Tell Fekheriye）
• 现藏于叙利亚大马士革国家博物馆，编号不详
• 完成于约公元前九世纪中期
• 所属历史时期为新亚述时期（公元前 911 年至前 612 年）
• 文献语言为阿卡德语（新亚述语）；亚拉姆语（古亚拉姆语）
• 石质圆雕立像；全高 2 米，像高 1.65 米，座高 0.35 米，座宽 0.45 米

石像照片

阿卡德语铭文原文线描

阿卡德语铭文原文

1. 𒁹𒀭𒅎𒄘𒃲𒀭𒂊𒌋𒆠𒋾𒈬𒃻𒊍𒊩𒌆
2. 𒃶𒉣𒈾𒁷𒊑𒄿𒋾𒌋𒁇𒆠𒋼
3. 𒁹𒌦𒈨𒌍𒆕𒌷𒌷𒈾𒁷
4. 𒅖𒄣𒌋𒊩𒌆𒁕𒁉𒂊
5. 𒁹𒀭𒉽𒈨𒌍𒋙𒄘𒃲𒀀𒇉𒈨𒌍
6. 𒈬𒁕𒄭𒁺𒄒𒊏𒋾𒀭𒀖𒌑
7. 𒃻𒋛𒁍𒋙𒄭𒂵𒀀𒈨𒌷𒄖𒍝𒉌
8. 𒂗𒃲𒂗𒋙𒁹𒌋𒀉𒄴𒃻𒆳𒌷𒄖𒍝𒉌
9. 𒀀𒁹𒀭𒌓𒂟𒃻𒆳𒌷𒄖𒍝𒉌𒈠
10. 𒁹𒋾𒌓𒍣𒈨𒌍𒋙𒁍𒁕𒌓𒈨𒌍𒋙
11. 𒋧𒌓𒈬𒈨𒌍𒋙𒁲𒂍𒋙𒆰𒈨𒌍
12. 𒌋𒌦𒈨𒌍𒋙𒁹𒍣𒄴𒈪𒉭
13. 𒃻𒋢𒋙𒅅𒊑𒁉𒀀𒁹𒊺𒈨𒂊
14. 𒆠𒂍𒉿𒅀𒁹𒈠𒂵𒊑𒅅𒀸𒈠
15. 𒃻𒁀𒈠𒉡𒂕𒌑𒀭𒄷𒋢𒁳𒁹
16. 𒈬𒈠𒇺𒆲𒈬𒉡𒃻𒋗𒈨
17. 𒌑𒈾𒅗𒌋𒈬𒋙𒄿𒊕𒅗𒉡
18. 𒌋𒃼𒁺𒁳𒌑𒂗𒁲𒉌𒋙
19. 𒉡𒁹𒌋𒀉𒄴𒃻𒆳𒌷𒄖𒍝𒉌
20. 𒌷𒋛𒅗𒉌𒌋𒌷𒍝𒊏𒉌
21. 𒁹𒋾𒊑𒄑𒄑𒄖𒍝𒋙𒁍𒁕𒉺𒁳𒋙
22. 𒆠𒂍𒅗𒋙𒌋𒅗𒀭𒈨𒌍𒌋𒌦𒈨𒌍
23. 𒂆𒌒𒁉𒉡𒋗𒀀𒋼𒌋𒅗𒈤
24. 𒊑𒂊𒌑𒃻𒌁𒀸𒅆𒀭𒅎
25. 𒀀𒈨𒌷𒋛𒅗𒉌𒂗𒀀𒇉𒄩𒁓
26. 𒉡𒋙𒄑𒄣𒌒𒈠𒉡𒃻𒋗𒈨𒋫𒊮𒁉
27. 𒌑𒉡𒋼𒊭𒂍𒀭𒅎𒂗𒅀
28. 𒄿𒉺𒅆𒂆𒉌𒀭𒅎𒁁𒇷𒃻𒋙
29. 𒀀𒋙𒆷𒄿𒈠𒄯𒋙𒀭𒊭𒆷𒁁𒋛
30. 𒃻𒋙𒀀𒋙𒆠𒈫𒇷𒊕𒁳𒌑𒆷
31. 𒂊𒍢𒁲𒁹𒅆𒇷𒊕𒁹𒁇
32. 𒇷𒄑𒁁𒁹𒈨𒇇𒌑𒃻𒁀𒀀
33. 𒇻𒉏𒁹𒈨𒄞𒀖𒆷𒌑𒃻𒁀𒀀𒈬𒊑
34. 𒁹𒈨𒀀𒇷𒀀𒋼𒆷𒌑𒃻𒁀𒀀𒌉
35. 𒁹𒈨𒀀𒉿𒀀𒋼𒆷𒀀𒌑𒆷𒀀
36. 𒇅𒌋𒅗𒁾𒆠𒈾𒋼𒆷𒆥𒋼
37. 𒇸𒄣𒋼𒁲𒄴𒈨𒂆
38. 𒁲𒅁𒋼𒋫𒆳𒋙𒉡𒋻𒈨𒌍

阿卡德语铭文转写

阿卡德语铭文转录

⁽¹⁾ana Adad, gugal šamê u erṣeti, mušaznin ⁽²⁾nuḫši, nādin rîti u mašqīte ⁽³⁾ana nišē kal ālāni, nādin ⁽⁴⁾išqu u nindabē ⁽⁵⁾ana ilāni aḫḫēšu, gugal nārāti, ⁽⁶⁾muṭaḫḫidu kibrāti, ilu rēmēʾû ⁽⁷⁾ša šīpušu ṭābu, āšib Gūzāni, ⁽⁸⁾bēli rabî, bēlišu: Adad-itʾī šakin māti Gūzāni, ⁽⁹⁾mār Šamaš-nūrī šakin māti Gūzānima, ⁽¹⁰⁾ana bulluṭ napšātišu, ⁽¹¹⁾arāk ūmēšu, šumʾud šanātišu, šullum bītišu, zērēšu ⁽¹²⁾u nišēšu, ana nasāḫ murṣi ⁽¹³⁾ša zumrišu, ikribīja ana šemê, ⁽¹⁴⁾qibīt pîja ana magāri ikrumma ⁽¹⁵⁾iqēš. mannu arkû, anḫūssu luddiš, ⁽¹⁶⁾šumīma liškun! mannu ša šumī ⁽¹⁷⁾unakkaru u šumšu išakkanu, ⁽¹⁸⁾Adad qardu lū bēl dīnišu!

⁽¹⁹⁾ṣalam Adad-itʾī, šakin māti Gūzāni, ⁽²⁰⁾Sikkāni u Zarāni. ⁽²¹⁾ana tereṣ kussîšu urruk palîšu, ⁽²²⁾qibīt pîšu eli ilāni u nišē ⁽²³⁾ṭubbi, ṣalma šuʾāte eli maḫ- ⁽²⁴⁾rê ušāter, ina pāni Adad, ⁽²⁵⁾āšib Sikkāni, bēl Ḫābūr, ⁽²⁶⁾ṣalamšu izqup. mannu ša šumī issu libbi ⁽²⁷⁾unūte ša bīt Adad, bēlīja, ⁽²⁸⁾ipaššiṭūni, Adad, bēlī, akalšu, ⁽²⁹⁾mêšu, lā imaḫḫaršu, Šala, bēssī, ⁽³⁰⁾akalšu, mêšu, lā imaḫḫaršu. līriš lū lā ⁽³¹⁾eṣṣede! 1 līm līriš 1 sūta ⁽³²⁾liṣbat! 1 mē laḫrū lā ušabbâ ⁽³³⁾ḫurāpa! 1 mē lâtu lā ušabbâ mūre! ⁽³⁴⁾1 mē āliʾāte lā ušabbâ māra! ⁽³⁵⁾1 mē apiʾāte lāšamlâ ⁽³⁶⁾tinūra! eli tubkinnāte lāqitē ⁽³⁷⁾lilqutē! diʾu, šibṭu, ⁽³⁸⁾diʾipte, issu mātišu lā ipparrassū!

亚拉姆语铭文原文线描

亚拉姆语铭文转写（希伯来字母转写）

דמותא ׀ זי ׀ הדיסעי : זי : שם : קדם : הדדסכן
גוגל : שמין : וארק : מהנחת : עסר : ונתן : רעי
ומשקי : למת : כלן : ונתן : שלה : ואדקור
לאלהין : כלם : אחוה : גוגל : נהר : כלם : מעדן
מת : כלן : אלה : רחמן : זי : תצלותה : טבה : יסב
סכן : מרא : רב : מרא : הדיסעי : מלך גוזן : בר
ססנורי : מלך : גוזן : לחיי : נבשה : ולמארך : יומוה
ולכבר : שנוה ⋮ ולשלם ⋮ ביתה ⋮ ולשלם : זרעה : ולשלם
אנשוה : ולמלד : מרק : מנה : ולמשמע : תצלותה : ול
מלקח : אמרת : פמה : כנן : ויהב : לה : ומן : אחר : כן
יבל : לכננה : חדס : ושמים : לשם : בה : וזי : ילד : שמי : מנה
וישים : שמה : הדד : גבר : להוי : קבלה : צלם : הדיסעי
מלך : גוזן : וזי : סכן : וזי : אזרן : לארמודדת : כרסאה
ולמארך : חיוה : ולמען : אמרת : פמה : אל : אלהן : ואל אנשן
תיטב : דמותא : זאת : עבד : אל : זי : קדם : הותר : קדם הדד
יסב : סכן : מרא : חבור : צלמה : שם : מן : ילד : שמי : מן : מאניא
זי : בת : הדד : מראי : מראי : הדד : לחמה : ומוה : אל : ילקח : מן
ידה : סול : מראתי : לחמה : ומוה : אל : תלקח : מן : ידה : ול
זרע : ואל : יחצד : ואלף : שערין : לזרע ופריס : לאחז : מנה
ומאה : סאון : להינקן : אמר : ואל : ירוי : ומאה : סור : להינקן
עגל : ואל : ירוי : ומאה : נשון : להינקן : עלים : ואל : ירוי
ומאה : נשון : לאפן : בתנוב : לחם : ואל : ימלאנה : ומן : קלקלתא : ללקטו : אנשוה : שערן : לאכלו
ומותן ⋮ שבט ⋮ זי ⋮ נירגל ⋮ אל ⋮ יגתזר מן ⋮ מתה

亚拉姆语铭文转写

1. dmwtʾ | zy | hdysʿy : zy : šm : qdm : hdd skn
2. gwgl : šmyn : wʾrq : mhnḥt : ʿsr : wntn : rʿy
3. wmšqy : lmt : kln : wntn : šlh : wʾdqwr
4. lʾlhyn : klm : ʾḥwh : gwgl : nhr : klm : mʿdn
5. mt : kln : ʾlh : rḥmn : zy : tṣlwth : ṭbh : ysb
6. skn : mrʾ : rb : mrʾ‹h› : hdysʿy : mlk : gwzn : br
7. ssnwry : mlk : gwzn : lḥyy : nbšh : wlmʾrk : ywmwh
8. wlkbr : šnwh ⋮ wlšlm ⋮ byth ⋮ wlšlm : zrʿh : wlšlm
9. ʾnšwh : wlmld : mrq : mnh : wlmšmʿ : tṣlwth : wl
10. mlqḥ : ʾmrt : pmh : knn : wyhb : lh : wmn : ʾḥr : kn
11. ybl : lknnh : ḥds : wšmym : lšm : bh : wzy : yld : šmy : mnh
12. wyśym : šmh : hdd : gbr : lhwy : qblh : ṣlm : hdysʿy
13. mlk : gwzn : wzy : skn : wzy : ʾzrn : lʾr :^! mwddt : krsʾh
14. wlmʾrk : ḥywh : wlmʿn : ʾmrt : pmh : ʾl : ʾlhn : wʾl ʾnšn
15. tyṭb : dmwtʾ : zʾt : ʿbd : ʾl : zy : qdm : hwtr : qdm hdd
16. ysb : skn : mrʾ : ḥbwr : ṣlmh : šm : mn : yld : šmy : mn : mʾnyʾ
17. zy : bt : hdd : mrʾy : mrʾy : hdd : lḥmh : wmwh : ʾl : ylqḥ : mn
18. ydh : s^!w^!(ws)l : mrʾty : lḥmh : wmwh : ʾl : tlqḥ : mn : ydh : wl
19. zrʿ : wʾl : yḥṣd : wʾlp : šʿryn : lzrʿ wprys : lʾḥz : mnh
20. wmʾh : sʾwn : lhynqn : ʾmr : wʾl : yrwh : wmʾh : swr‹n› : lhynqn
21. ʿgl : wʾl : yrwy : wmʾh : nšwn : lhynqn : ʿlym : wʾl : yrwy
22. wmʾh : nšwn : lpʾn : btnwr : lḥm : wʾl : ymlʾnh : wmn qlqltʾ : llqṭw : ʾnšh : šʿrn : lʾklw
23. wmwtn ⋮ šbṭ ⋮ zy ⋮ nyrgl ⋮ ʾl ⋮ ygtzr mn ⋮ mth

亚拉姆语铭文转录

⁽¹⁾damūtāʾ ḏī Hadd-yeṯʿī, ḏī śām qodām Hadad Sekann, ⁽²⁾gūgall šamayn wa-ʾarḡ̣, mahaḥḥet ḡ̣oṯr, wa-nāten reʿī ⁽³⁾wa-mašqī la-māt kollenn, wa-nāten šallā wa-ʾadaḡ̣ūr ⁽⁴⁾la-ʾelāhīn kollom, ʾaḥawhī; gūgall nahar kollom, maġadden ⁽⁵⁾māt kollen; ʾelāh raḥmān, dī taṣlūteh ṭābā; yāt̠eb ⁽⁶⁾Sekann, māreʾ rabb, mārʾ‹eh› Hadd-yeṯʿī, malk Gawzan, bar ⁽⁷⁾Sass-nūrī, malk gawzan, la-ḥayyay nabšeh, wa-la-maʾrak yawamawhī, ⁽⁸⁾wa-la-kabār šanawhī, wa-la-šalām bayteh, wa-la-šalām zarʿeh, wa-la-šalām ⁽⁹⁾ʾenašawhī, wa-la-mallad maraḡ̣ menneh, wa-la-mašmaʿ taṣlūteh, wa-la-⁽¹⁰⁾maqqaḥ ʾamrat pommeh, kannen wa-yahab leh. wa-man ʾaḥar ken ⁽¹¹⁾yabel la-kannānā ḥadat̠ wa-šemī-m laśem beh, wa-ḏī yallod šemī menneh ⁽¹²⁾wa-yaśīm šemeh Hadad gabbār lahwī qābeleh.

ṣalm Hadd-yeṯʿī ⁽¹³⁾malk gawzan, wa-ḏī Sekann, wa-ḏī ʾAzrān, lʾr mwddt⁹ korseʾeh ⁽¹⁴⁾wa-la-maʾrak ḥayyawhī, wa-la-maʿn ʾamrat pommeh ʾal ʾelāhīn wa-ʾal ʾenašīn ⁽¹⁵⁾tayṭab, damūtāʾ ḏāʾt ʿabad, ʾal ḏī qadm hawter, qadām Hadad, ⁽¹⁶⁾yāṯeb Sekann, māreʾ Ḥābōr, ṣalmeh śām. man yallod šemī men maʾānāyyāʾ ⁽¹⁷⁾ḏī bayt Hadad, māreʾī, māreʾī Hadad laḥmeh wa-mawhī ʾal yaqqaḥ men ⁽¹⁸⁾yadeh; wa-Sala māreʾtī laḥmeh wa-mawhī ʾal taqqaḥ men yadeh. wa-la-⁽¹⁹⁾zroʿ, wa-ʾal yaḥṣod; wa-ʾalp śaʿārīn lazroʿ, wa-parīs laʾḫoḏ menneh; ⁽²⁰⁾wa-meʾā ṯaʾawān la-hayneqn ʾemmer, wa-ʾal yarwī; wa-meʾā ṯawar‹ān› lahayneqn ⁽²¹⁾ʿegl, wa-ʾel yarwī; wa-meʾā nešawān lahayneqn ġolaym, waʾal yarwī; ⁽²²⁾wa-meʾā nešawān leʾpīn ba-tannūr laḥm, wa-ʾal yamleʾneh; wa-men qelqeltāʾ lalqoṭū ʾenašawhī śaʿārīn leʾkolū; ⁽²³⁾wa-mawtān, šabṭ ḏī Nērīgal, ʾal yagatzer men māteh.

铭文汉译

注释

1. 首句亚拉姆语文本比阿卡德语文本多了一部分内容。
2. 注意两种语言的用词差异，面向亚述人的阿卡德语文本中采用的头衔为“总督“，而面向本地居民的亚拉姆语文本则保留了“国王”的称号。这种差异表明在铭文写成的时候，歌散城一方面已臣服于亚述人，另一方面仍保留了较大的自主权。这个信息对于确定石像的年代帮助很大。
3. 阿达德·依特依和哈德·叶斯义是同一个名字对应的阿卡德语和亚拉姆语读法。
4. 沙玛什·努利和萨斯·努利是同一个名字对应的阿卡德语和亚拉姆语读法。注意 akk. Šamaš = aram. Sass < *Samsu。（另一个可能的解释基于阿卡德语亚述方言中的常见语音变化 -VmV- > -V̄-，所以该名字亦可能读作 Sās-nūrī。
5. 注意此处在这一系列并列的祈愿中出现了第三人称与第一人称的交替，这意味着铭文的内容可能由来自数个不同文本的句子拼合而成，在这个过程中书吏由于疏忽未对人称进行统一。亚拉姆语文本中没有这个问题。
6. 注意两种语言的表达差异。
7. “追讨者”字面意为“诉讼之主”，本为法律术语，其功能大致与今天的“公诉人”相似。
8. 注意最后一个城市的名字在两种语言中的差异：akk. Zarānu vs. aram. ʾAz(a)rān。
9. “（石）像”一词阿卡德语文本中使用了 ṣalmu 一词，对应亚拉姆语文本第 12 行与第 16 行中的 ṣlm；不过在亚拉姆语文本中还在第 1 行和第 15 行使用了另一个词 dmwt，本义为“相似（性）”。
10. 对于原文 lʾr mwddt 的理解目前尚无定论，故不在转录中补全元音。根据对应的阿卡德语文本中的 ana tirriṣ “妥善安置”，部分学者建议将亚拉姆语文本修正成 ltrṣ wrdt （Bekins 2020）；另一些学者拒绝接受这种大幅度的“修正”，试图 lʾr 理解成 l + ʾrw，后者见于较晚期的亚拉姆语文献，意为“因为，由于”，而 mwddt 则被认为是 mdd 一词的词干屈折复数形式，意为“延伸，支撑”，故此句可理解为“为了（王位的）安稳”（Lipinski 1994）。
11. 注意两种语言的表达差异。
12. 1 斗（sutu）约合今 18.4 升。亚拉姆语文本中未言明单位。

参考文献：
Abou-Assaf, A. (1981). Die Statue des HDYSʿY, König von Guzana. Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft, Bd. 113. pp. 3–22. (MDOG 113; pp. 3–22)
Abu-Assaf, A., Bordreuil, P., & Millard, A. (1982). La statue de Tell Fekherye et son inscription bilingue assyro-araméenne. Paris: Ed. Recherche Sur Les Civilisations.
Bekins, P. (2020). Inscriptions from the World of the Bible: A Reader and Introduction to Old Northwest Semitic. pp. 203–213. Peabody: Hendrickson Publishing Group.
Greenfield, J. C.; Shaffer, A. (1983). Notes on the Akkadian-Aramaic Bilingual Statue from Tell Fekherya. Iraq, vol. 45. no. 1, pp. 109–116. (Iraq 45)
Lipinski, E. (1994) The Bilingual Inscription from Tell Fekheriye. In: Lipinski, E.(Ed.). Studies in Aramaic Inscriptions and Onomastics II (= OLA; 57). pp. 19–81. Leuven: Peeters.

以粗体标出的专有名词请参阅《人名、神名、地名和其他专有名词索引》。